مقدمه :
محیط کار از چهار جزء انسان ، تجهیزات، مواد ومحیط تشکیل شده است. مهمترین مسئله در یک محیط کار ایجاد یک محیط ایمن می باشد که جهت ایجاد این محیط اقدامات بسیاری از آموزش پرسنل گرفته تا حفاظ گذاری دستگاه صورت می پذیرد. یکی از اقدامات ایمنی مؤثر در صنایع و فعالیتهای گوناگون استفاده از داربست به عنوان یک وسیله مطمئن و ایمن جهت کار در ارتفاع می باشد که با استفاده از آن می توان ایمنی محیط کار را فراهم نموده و فعالیت را با کیفیت عالی به پایان رساند.
بر پا نمودن داربست دارای شرایط و دستورالعملهای خاص خود می باشد . شرایط و دستورالعملها شامل شرایط تجهیزات داربست بند، شرایط پرسنل و دستورالعمل ایمنی خاص داربست بند می باشد . که با اجزای آن علاوه بر بر پا نمودن یک داربست مناسب ایمنی اپراتور داربست بند و اپرتورهای خاص فعالیتی که داربست برای آن بر پا شده است به طور کامل برقرا می شود.
الف: نیروی انسانی :
افراد داربست بند باید از نظر جسمانی و روانی دارای سلامتی کامل باشند . (با انجام معاینات قبل از استخدام و دوره ای می توان از این امر اطمینان حاصل نمود)
۱- دارای بیماریهای صرع – سرگیجه- فشار خون و مشکلات تنفسی نباشد.
۲- قدرت بالا روی از شیب های تند، عبور از گذرگاه های مرتفع را دارا باشد.
۳- افراد باید دارای اعتماد به نفس کافی باشند.
ب : ابزار و تجهیزات :
۱- لوله های فولادی
بدون درز با قطر mm ۴۸ مخصوص داربست بندی به طول cm ۲۰ تا ۶ متر و ضخامت mm ۵/۳ و وزن ۳/۲۱ کیلو گرم که نوع بدون درز آن مناسب ترین لوله برای نصب داربست می باشد . هنگام استفاده باید دقت کرد لوله دارای شکلی سالم، صاف و تمیز باشد و آغشته به مواد چرب و روغنی ، سیمان و گچ نباشد .
۲- بست های فلزی
بست فلزی چهار پیچه (فولادی) : متداولترین مورد استفاده در نصب داربست به شمار می رود و دارای وزنی معادل۱۶۵۰ گرم است که قادر است وزنی معادلKg ۱۲۰۰ را تحمل نماید و توسط چهارپیچ و مهره به لوله دیگر متصل می شود و زاویه ای که پس از اتصال دو لوله تشکیل می دهد ۹۰ درجه می باشد. طول این بست mm ۱۰۰ از هر طرف است.
- بست فلزی چرخشی : این نوع بست از دو قسمت مرکب تشکیل شده که توسط پین فولادی به یکدیگر متصل می گردد . به طوریکه دو قسمت درگیر قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه نسبت به یکدیگر را دارند. لوله های داربست به صورت زاویه دار به هم متصل می شوند . برای اتصال لوله های گذری ، ضربه ای، مورب و … از آن استفاده می گردد . این بست تحمل فشار ۱۰۰۰ کیلوگرم را دارد و زون آن معادل gr ۱۷۰۰ می‌باشد .
- بست کمکی یا نگهدارنده : به منظور بالا بردن مقاومت بست ساده در برابر فشار بکار می رود و در زیر بست فلزی و مماس با آن قرار می گیرد . برای داربست هایی که وزن بیشتری را بایستی تحمل کنند و همچنین داربستهای که به صورت معلق در ارتفاع نصب می گردند، از این نوع بست ها استفاده می‌گردد. دارای وزن ۶۰۰ گرم بوده و مقاومت بست فلزی ساده را تا ۲۷۰۰ کیلوگرم افزایش می دهد ولی به تنهایی دارای مقاومت کمی می باشد.
- بست کلاهکی(مخصوص ایجاد سقف) : از این نوع بست فقط در بالای لوله های ستون یا عمودی استفاده می شودو در واقع در داربست های مسقف یا داربست هایی که نیاز به چادر در آنها وجود دارد استفاده می شود. وزن این نوع داربست با ۸۶۰ گرم و توسط یک پیچ محکم می گردد . نوع دیگر این بست چرخشی و قابل تنظیم می باشد.
- بست زبانه ای یا پیوندی: جهت اتصال لوله های افقی مورد استفاده قرار می گیرد. در محل تماس این بست با لوله زائده های با قطر mm ۱۴ طراحی شده که در سوراخ لوله های افقی قرار می گیرد. و توسط واسطه یا مغزی درون لوله مقاومت کششی بسیار زیادی معادل ۴۵۰۰ کیلوگرم در نقطه اتصال دو لوله به هم ایجاد می نماید. دارای چهارپیچ و وزنی معادل۱۶۵۰ گرم می باشد . سوراخهای ایجاد شده در دو سر لوله ها از لبه مقطع لوله تا مرکز سوراخ ۳۰ میلی متر قطر سوراخ mm ۱۵ است .
۳- مغزی:
در هر نوع داربست که بیش از ۶ متر ارتفاع داشته باشد حتماً از این ابزار استفاده خواهد شد . مغزی رابط جهت تقویت استحکام لوله هایی که روی هم قرار دارند استفاده می شوند. این ابزار دارای طول ۱۲۰ میلیمتر و جنس آن از فولاد می باشد. و در انواع مقطع چهارگوش و دایره ساخته می شوندکه در وسط آن رینگ فولادی با ضخامت mm ۶ و قطر دایره ای ۵/۴۷ میلیمتر نصب گردیده به طوریکه پس از قرار گرفتن درون دو لوله با حلقه (رینگ) مغزی کمتر ازmm ۵/۲ از طرفین باشد تا مانع درگیری بست با لوله نگردد. مورد استفاده در لوله های عمودی به مراتب بیشتر از لوله های افقی دارد و وزن آن gr ۸۰۰ می‌باشد.
۴- کفشک یا پایه فولادی :
در مکانهای که محل نصب آن سطوح سیمانی ،موزائیک و یا آسفالت باشند و همچنین در زمین‌های شنی و یا خاکی استفاده می شود . همچنین برای استفاده کفشک روی سرامیک یا کاشی حتماً از لاستیک مخصوص و تخته همزمان استفاده می گردد تا در صورت سنگینی داربست آسیبی به کف سرامیک یا کاشی وارد نشود.
۵- لنگریا مهاربند داربست پیچی
وسیله ای قابل تنظیم که توسط پیچ تغییرطول پیدا می کند و جهت اتصال و تکیه دادن داربست به ستون یا دیواره در نقاط مختلف داربست بکار می رود . وزن آنgr ۱۶۰۰ و دارای طول نهایی max۴۱۰mm و کمترین طول min ۲۱۸ mm می باشد . نوع دیگر آن درون لوله های عمودی قرار می‌گیرد و وزن آن gr ۲۸۵۰ و در مهار سقف بصورت عمودی بکار می رود.
۶- چرخ های فولادی :
برای داربست های سیار بکار می رود.چرخ ها در دو نوع داخل سالن یاخارج سالن ساخته شده که روی گروه اول تغییراتی حاصل شده روکش چرخ از لاستیک مخصوص ساخته شده و وزن آن معادل ۵۵/۹ کیلو و تحمل ۶۰۰ کیلو گرم وزن را دارد . نوع فولادی آن در خارج کارگاه مورد استفاده قرار می گیرد و تحمل نیروی معادل ۱۰۰۰ کیلوگرم را به تنهایی دارد و وزن تقریبی آن معادل ۵۷۰۰ کیلوگرم و در یک داربست ۸ متری با احتساب وزن داربست ۴ تن نیرو را تحمل می کند.
۷- تخته زیر پا یا سطح کار:
از جنس چوب به طول ۲ مترو ضخامت ۵ سانتی مترو عرض ۲۵-۲۰ سانتی مترکه باید صاف و خشک و محکم باشد .
۸- آچار دوسر رینگ کروم وانادیم استاندارد. ۲۲×۲۱ دارای طول ۲۸ سانتی متر که جهت محکم نمودن پیچهای داربست بکار گرفته می شود. حداکثر نیروی مجاز جهت سفت کردن توسط این آچار ۶۰۰ کیلوگرم یا نیروی بازوی کارگر می باشد .
۹- گونیا – تراز – شیلنگ تراز و شاقول
۱۰- طناب ایمنی (نجات) که در مجاورت داربست به ستون یا محلی جهت حفاظت افراد و نصب کمربند ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد و طول آن ۲۰ متر می باشد.
۱۱- کمربند ایمنی و کفش مخصوص:
داربست که دارای کف مخصوص که الاستیسه زیاد دارد . ساق این نوع کفشها بلندتر از سایر کفش‌های ایمنی طراحی و ساخته می شود . این کفش مشابه کفش ایمنی می باشد که به پای کارگر به هنگام عبور از روی لوله های دایره شکل اطمینان خاطر زیاد می بخشد و مانع از لغزش او می گردد .
۱۲- شبکه های توری حفاظتی :
در داربست های سبک و سنگین به کار می رود . از جنس نایلون – کتان – پلی استر تهیه می شود و درشتی بافت تار و پود به فاصله ۱ سانتی متر از یکدیگر قرار دارند و اغلب به رنگ سبز بر روی نمای داربست و به منظور جلوگیری از سقوط اشیاء و ابزار و تکه های مصالح ساختمانی نصب می گردد. نصب این حفاظ ایمنی در داربست های ساختمانی ، کنار گذرگاهها یا معابر عمومی الزامی‌ست.
